സൂറത്തു ഹൂദ്‌ : 101-123

അബൂമൂസല്‍ അശ്അരീ (റ) ഉദ്ധരിച്ച ഒരു നബി വചനം ഇപ്രകാരമാകുന്നു: ‘നിശ്ചയമായും, അല്ലാഹു അക്രമിക്കു അയവു കൊടുത്തു കൊണ്ടിരിക്കും. അങ്ങനെ, അവന്‍ അവനെ പിടിക്കുമ്പോള്‍, അവന്‍ അതില്‍നിന്നു പതറിപ്പോകുകയില്ല.’ പിന്നീടു തിരുമേനി (സ്വ)…. وَكَذَٰلِكَ أَخْذُ رَبِّكَ എന്നുള്ള ഈ വചനം ഓതുകയും ചെയ്തു. (ബു; മു).

സല്‍ഭാഗ്യവാന്‍മാരായി വിജയിക്കുന്നവരില്‍ അല്ലാഹു നമ്മെയെല്ലാം ഉള്‍പ്പെടുത്തട്ടെ. ആമീന്‍. പ്രവാചകന്‍മാര്‍, മലക്കുകള്‍, ജിന്നുകള്‍, മനുഷ്യര്‍ തുടങ്ങിയ എല്ലാ സൃഷ്ടികളും സമ്മേളിക്കുന്ന ദിവസം എന്നത്രെ يَوْمٌ مَّشْهُودٌ (ഹാജറുണ്ടാകുന്ന ദിവസം) കൊണ്ടുദ്ദേശ്യം. ആ ദിവസത്തിന്‍റെ ഗാംഭീര്യതയും, ഗൗരവവും നിമിത്തം അല്ലാഹുവിങ്കല്‍ നിന്നുള്ള പ്രത്യേക അനുമതി കൂടാതെ ആര്‍ക്കും ഒരക്ഷരം ഉരിയാടുവാന്‍ സാധിക്കുകയില്ലാത്ത ഒരു അതിഭയങ്കര ദിവസമായിരിക്കും അത്.

നിര്‍ഭാഗ്യരായ ദുര്‍ജ്ജനങ്ങള്‍ നരകത്തിലും, സല്‍ഭാഗ്യരായ സജ്ജനങ്ങള്‍ സ്വര്‍ഗ്ഗത്തിലും സ്ഥിരവാസികളായിരിക്കുമെന്നു പറഞ്ഞശേഷം, രണ്ടു സ്ഥലത്തും ആകാശങ്ങളും ഭൂമിയും നിലകൊള്ളുന്ന കാലത്തോളം (مَا دَامَتِ السَّمَاوَاتُ وَالْأَرْضُ) എന്നുകൂടി പറഞ്ഞു അതിനെ ശക്തിപ്പെടുത്തിയിരിക്കുകയാണ്. ഒരു കാലത്തും മുറിഞ്ഞുപോകാതെ നിലനില്‍ക്കുമെന്ന അര്‍ത്ഥത്തില്‍ ‘രാപ്പകല്‍ വ്യത്യാസപ്പെട്ടു കൊണ്ടിരിക്കുന്ന കാലം’ എന്നും, ‘നക്ഷത്രം വെളിപ്പെടുന്ന കാലം’ എന്നുമൊക്കെ (ما اختلف الليل والنهار ما بدا كوكب)അറബിഭാഷയില്‍ ഉപയോഗിക്കാറുണ്ട്. അതുപോലെയുള്ള ഒരു പ്രയോഗമാണിതും.

ഖുര്‍ആന്‍റെയും നബിവചനങ്ങളുടെയും അടിസ്ഥാനത്തില്‍ സ്വര്‍ഗ്ഗീയാനുഗ്രഹങ്ങളും നരകീയ ശിക്ഷാനുഭവങ്ങളും ശാശ്വതമാണെന്നുള്ളതില്‍ മുസ്‌ലിംകള്‍ക്കു പൊതുവെ യോജിച്ച അഭിപ്രായമാണുള്ളത്. സ്വര്‍ഗ്ഗത്തെക്കുറിച്ചു പറയുമ്പോള്‍ സ്വര്‍ഗ്ഗവാസികള്‍ അതില്‍ ശാശ്വതരാണെന്നു (خَالِدِينَ فِيهَا) പറഞ്ഞതിനുശേഷം അതിനു അവസാനമില്ലെന്നു കാണിക്കുമാറു ابدا (എക്കാലവും) എന്നു കൂടി അതിനെ ശക്തിപ്പെടുത്തുന്നതായി 5:119; 9:22; 64:9 മുതലായ സ്ഥലങ്ങളില്‍ ഖുര്‍ആനില്‍ കാണാവുന്നതാണ്. ഇതേ വാക്കു (ابدا) തന്നെ, നരകത്തെക്കുറിച്ചു പറയുമ്പോള്‍ 4:169ലും 33:65ലും 72:23ലും കാണാം. ആ നിലക്കു 107-ാം വചനത്തിലും 108-ാം വചനത്തി ലും إِلَّا مَا شَاءَ رَبُّكَ (നിന്‍റെ റബ്ബു ഉദ്ദേശിച്ചതൊഴികെ) എന്നു പറഞ്ഞതിന്‍റെ താല്‍പര്യം വിവരിക്കുന്നതില്‍ ഖുര്‍ആന്‍ വ്യാഖ്യാതാക്കളായ പണ്ഡിതന്‍മാര്‍ പല നിലപാടുകളും സ്വീകരിച്ചിട്ടുള്ളതായി കാണുന്നു. ആ വാക്കിലെ പദങ്ങളെ വ്യാഖ്യാനിക്കുന്നതിലോ, അര്‍ത്ഥോദ്ദേശ്യ വിവരണങ്ങളിലോ കേന്ദ്രീകൃതമാണവയെന്നു പറയാം. പ്രസ്തുത അഭിപ്രായ വ്യത്യാസങ്ങളും, അതതിന്‍റെ തെളിവുകളും വിമര്‍ശനങ്ങളും ചുരുക്കി ഉദ്ധരിച്ചാലും അതു കുറേ ദീര്‍ഘിച്ചുപോകും. അതില്‍ കാര്യമായ പ്രയോജനം കാണുന്നുമില്ല.

നരകത്തെ സംബന്ധിച്ചു മാത്രം പരിപൂര്‍ണ്ണമായ അര്‍ത്ഥത്തിലുള്ള ശാശ്വതത്വം (خلودية) ഇല്ലെന്നു ചുരുക്കം ചില പണ്ഡിതന്‍മാര്‍ക്കു അഭിപ്രായമുണ്ട്. പ്രധാനമായും ചില യുക്തി ന്യായങ്ങളാണു അവര്‍ക്കുള്ള തെളിവു. ഖുര്‍ആനിലെ ചില വാക്കുകള്‍ അതിന്നനുസരിച്ചു അവര്‍ വ്യാഖ്യാനിക്കുകയും ചെയ്യും. ഈ വാദക്കാര്‍ തന്നെയും അതിന്‍റെ താല്‍പര്യവും ഉദ്ദേശ്യവും വിവരിക്കുന്നതില്‍ പല അഭിപ്രായക്കാരാകുന്നു. ഇത്തരം വിഷയങ്ങളില്‍ അല്ലാഹുവിന്‍റെയും റസൂലിന്‍റെയും പ്രസ്താവനകളില്‍നിന്നു നേര്‍ക്കുനേരെ വ്യക്തമാകുന്നതെന്തോ അതു മാത്രമാണ് നമുക്കു അവലംബം. അതേ സമയത്തു നരകശിക്ഷാനുഭവങ്ങള്‍ക്കു പരിപൂര്‍ണ്ണ ശാശ്വതത്വം ഉണ്ടാകുന്നതിനു യുക്തിപരമായ കാരണങ്ങള്‍ തന്നെ ചില പണ്ഡിതന്‍മാര്‍ വിവരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നുണ്ട്.

നരകാവകാശികളായ ദുര്‍ഭാഗ്യവാന്‍മാര്‍ക്കു ശാശ്വതമായ നരകശിക്ഷ നല്‍കുന്നതു അല്ലാഹുവിന്‍റെ ഉദ്ദേശമനുസരിച്ചു തന്നെയാണെന്നും, അതില്‍ നീതിക്കും ന്യായത്തിനും വിരുദ്ധമായി ഒന്നുമില്ലെന്നും, അതിനെപ്പറ്റി ചോദ്യം ചെയ്‌വാന്‍ ആര്‍ക്കും അധികാരമോ അവകാശമോ ഇല്ലെന്നും ചൂണ്ടിക്കാട്ടിക്കൊണ്ടു 107-ാം വചനത്തിന്‍റെ അവസാനത്തില്‍  إِنَّ رَبَّكَ فَعَّالٌ لِّمَا يُرِيدُ  (നിശ്ചയമായും, നിന്‍റെ റബ്ബു അവന്‍ ഉദ്ദേശിക്കുന്നതു ശരിക്കും ചെയ്യുന്നവനാണു) എന്നു പറഞ്ഞിരിക്കുന്നു. അതു പോലെത്തന്നെ, സ്വര്‍ഗ്ഗാവകാശികളായ സല്‍ഭാഗ്യവാന്‍മാര്‍ക്കു നല്‍കപ്പെടുന്ന സ്വര്‍ഗ്ഗീയജീവിതം ഒരു കാരണവശാലും നഷ്ടപ്പെടുകയില്ലെന്നും അതിനു യാതൊരുവിധ ഹാനിയും നേരിടുകയില്ലെന്നും ചൂണ്ടിക്കാട്ടിക്കൊണ്ടു 108-ാം വചനത്തിന്‍റെ അവസാനത്തില്‍ عَطَاءً غَيْرَ مَجْذُوذٍ (മുറിഞ്ഞുപോകാത്ത ദാനം) എന്നും പറഞ്ഞിരിക്കുന്നു. ഈ രണ്ടു വാക്യങ്ങളും പ്രത്യേകം ശ്രദ്ധേയമത്രെ.

നബി (സ്വ) തിരുമേനിക്കു അവരുടെ കാര്യത്തില്‍ വല്ല സംശയവും ഉണ്ടായതുകൊണ്ടല്ല നബി (സ്വ) യെ അഭിമുഖീകരിച്ചുകൊണ്ടു ‘നീ സംശയത്തിലായിരിക്കരുത്’ എന്നു പറയുന്നത്. മറ്റുള്ളവര്‍ മനസ്സിരുത്തുവാന്‍ വേണ്ടിയാണത്. അല്ലാഹുവിനെയല്ലാത്ത വസ്തുക്കളെ അവര്‍ ആരാധിക്കുന്നതിനു യാതൊരു തെളിവും, ന്യായവും അവര്‍ക്കില്ലെന്നും, പൂര്‍വ്വികന്‍മാരെ അന്ധമായി അനുകരിക്കുക മാത്രമാണവര്‍ ചെയ്യുന്നതെന്നും. അതിന്‍റെ ഫലം അല്ലാഹു അവര്‍ക്കു ശരിക്കും കാട്ടിക്കൊടുക്കുമെന്നുമാണ് പിന്നീടു പറഞ്ഞതിന്‍റെ സാരം.

സാരം: ഖുര്‍ആനെ സംബന്ധിച്ചുള്ള ഈ ഭിന്നിപ്പും നിഷേധവും നടാടെ ഉണ്ടായതല്ല. മുമ്പു മൂസാ (അ) നബിക്കു വേദഗ്രന്ഥം നല്‍കിയപ്പോള്‍ അതിനെ സംബന്ധിച്ചും ഇങ്ങിനെ ഉണ്ടായിട്ടുണ്ട്. അതിന്നെതിരെ അവസാന നടപടി എടുക്കുവാന്‍ അല്ലാഹുവിന്നു പ്രയാസമൊന്നുമില്ല. പക്ഷെ, അതു പരലോകത്ത് വെച്ചായിരിക്കുമെന്ന് അവന്‍ മുമ്പേ നിശ്ചയിച്ചു വെച്ചിരിക്കയാണ്‌. അല്ലായിരുന്നുവെങ്കില്‍ അതിപ്പോള്‍തന്നെ നടക്കുമായിരുന്നു. എനിയും ഇവര്‍ ഖുര്‍ആനെപ്പറ്റി സംശയത്തിലും ആശയക്കുഴപ്പത്തിലുമായിത്തന്നെ ഇരിക്കുകയാണെങ്കില്‍ അതിന്‍റെ ഫലം തികച്ചും അല്ലാഹു അവരെ അനുഭവപ്പെടുത്തുക തന്നെ ചെയ്യും. അവരുടെ എല്ലാചെയ്തികളും അവന്‍ കണ്ടറിഞ്ഞുകൊണ്ടിരിക്കുന്നുണ്ട്.

മേല്‍വിവരിച്ച ചരിത്ര സംഭവങ്ങളെല്ലാം ഓര്‍മ്മപ്പെടുത്തിക്കൊണ്ടു നബി (സ്വ)ക്കും സത്യവിശ്വാസികള്‍ക്കും അല്ലാഹു ചില ഉപദേശങ്ങളും നിര്‍ദ്ദേശങ്ങളും നല്‍കുന്നു:-

‘നിന്‍റെ കൂടെ പശ്ചാത്തപിച്ചു മടങ്ങിയവര്‍’ എന്നു പറഞ്ഞതു ശിര്‍ക്കില്‍ നിന്നും ദുര്‍മ്മാര്‍ഗ്ഗത്തില്‍ നിന്നും പശ്ചാത്തപിച്ച തൗഹീദിലേക്കും  സന്‍മാര്‍ഗ്ഗത്തിലേക്കും മടങ്ങിയ സത്യവിശ്വാസികളെ ഉദ്ദേശിച്ചാകുന്നു. അതിപ്രധാനമായ മൂന്ന്‍ നിര്‍ദ്ദേശങ്ങള്‍ അല്ലാഹു ഈ വചനം മുഖേന നല്‍കിയിരിക്കുന്നു. (1). കല്‍പിക്കപ്പെട്ടതുപോലെ നേര്‍ക്കുനേരെ നിലകൊള്ളണം. വിശ്വാസപരമായും, ആചാരാനുഷ്ഠാനപരമായുമുള്ള എല്ലാ കാര്യങ്ങളിലും ഖുര്‍ആന്‍ മൂലമോ, മറ്റുള്ള വഹ്-യുകള്‍ മൂലമോ ലഭിക്കുന്ന നിയമനിര്‍ദ്ദേശങ്ങള്‍ ശരിക്കും പാലിക്കണമെന്നു സാരം. സത്യവിശ്വാസികളെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം ഖുര്‍ആനും നബി (സ്വ)യുടെ സുന്നത്തും മുറുകെ പിടിക്കണമെന്നും താല്‍പര്യമായിരിക്കും. (2). അതിരു വിടാതിരിക്കണം. അല്ലാഹുവും അവന്‍റെ റസൂലും ഓരോ കാര്യത്തിലും നിശ്ചയിച്ചു തന്നിട്ടുള്ള പരിധിക്കപ്പുറം കടന്നു സ്വന്തം താല്‍പര്യങ്ങള്‍ക്കോ, പര പ്രേരണകള്‍ക്കോ വശംവദരായിപ്പോകരുതെന്നു സാരം. മത തത്വങ്ങള്‍ക്കും നിയമനിര്‍ദ്ദേശങ്ങള്‍ക്കും നിരക്കാത്ത നിയമങ്ങളും, വ്യാഖ്യാനങ്ങളും, അനുകരണങ്ങളുമെല്ലാം അതിരുകവിയലില്‍ ഉള്‍പ്പെടുന്നു. (3). അക്രമികളിലേക്കു ചാഞ്ഞുപോകരുത്. അവിശ്വാസികള്‍, അനിസ്ലാമികമായ താല്‍പര്യങ്ങള്‍ വെച്ചു പുലര്‍ത്തുന്നവര്‍, അനാചാര ദുരാചാരങ്ങളില്‍ മുഴുകിയവര്‍ എന്നിങ്ങിനെയുള്ളവരുമായി അനുഭാവവും, അനുനയവും സ്വീകരിക്കരുതെന്നു സാരം. ഇങ്ങിനെ ചെയ്യുന്നപക്ഷം അതിന്‍റെ ഫലം രക്ഷയില്ലാത്ത നരകശിക്ഷയാണെന്നും, ആ അക്രമികളാരും തന്നെ നിങ്ങളെ രക്ഷിക്കുവാനുണ്ടാകുകയില്ലെന്നും അല്ലാഹു പ്രത്യേകം താക്കീതും ചെയ്തിരിക്കുന്നു. ഈ മൂന്ന് മൗലിക നിര്‍ദ്ദേശങ്ങള്‍ക്കു ശേഷം, അനുഷ്ഠാനപരമായി സത്യവിശ്വാസികള്‍ സദാ മനസ്സിരുത്തേണ്ടുന്ന ചില പ്രധാന വിഷയങ്ങള്‍ ഓര്‍മ്മിപ്പിക്കുന്നു:-

മാനസികവും, വാചികവും, ശാരീരികവുമായ വിനയാര്‍പ്പണങ്ങള്‍ അടങ്ങിയതും, അനുഷ്ഠാന ക൪മ്മങ്ങളില്‍ അതിപ്രധാനമായതുമായ ഒരു ആരാധനാ കര്‍മ്മമത്രെ നമസ്കാരം. ചില പ്രത്യേക കാരണങ്ങളെ മുന്‍നിറുത്തി ചുരുക്കം ചില സന്ദര്‍ഭങ്ങളിലും, സ്ഥലങ്ങളിലും അതു നിര്‍വ്വഹിക്കപ്പെട്ടു കൂടാ എന്നു ഹദീസുകളില്‍ വിലക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നതു കൊണ്ടു അവയല്ലാത്ത ഏതവസരങ്ങളിലും മനുഷ്യനു ചെയ്‌വാനുള്ള ഏറ്റവും മഹത്തായൊരു പുണ്യകര്‍മ്മമത്രെ നമസ്കാരം. അഞ്ചുനേരത്തെ നമസ്കാരം മാത്രമേ നിര്‍ബ്ബന്ധമായി നിയമിക്കപ്പെട്ടിട്ടുള്ളുവെന്നു മാത്രം. നമസ്കാരകര്‍മ്മത്തിനു കൂടുതല്‍ ഉപയുക്തവും അനുയോജ്യവുമായ സമയം രാവിലെയും വൈകുന്നേരവും, രാത്രിയിലെ ഏതാനും സമയവുമാണെന്ന് ഇവിടെയെന്നപ്പോലെ, (17: 78; 20: 130; 50: 39,40; 76: 25, 26 മുതലായ) വേറെ പല സ്ഥലങ്ങളിലും അല്ലാഹു ചൂണ്ടിക്കാട്ടിയിരിക്കുന്നു. ഓരോ സ്ഥലത്തും ഉപയോഗിച്ച വാക്കുകളില്‍ കുറെയൊക്കെ വ്യത്യാസം കാണുമെങ്കിലും പ്രകൃതിപരമായ മാറ്റങ്ങള്‍, മനുഷ്യന്‍റെ ചുറ്റുപാടുകളിലും ജീവിതക്രമങ്ങളിലും മറ്റുമുണ്ടാകുന്ന മാറ്റങ്ങള്‍ എന്നിങ്ങിനെ പലതും പരിഗണിക്കപ്പെട്ടുകൊണ്ടാണു ആ സമയങ്ങള്‍ക്കു അല്ലാഹു പ്രത്യേകത കല്‍പിച്ചിരിക്കുന്നതെന്നു അല്‍പം ചിന്തിച്ചാല്‍ ആര്‍ക്കും മനസ്സിലാക്കാം. (ഇതു സംബന്ധിച്ചു താഴെ വരുന്ന സൂറത്തുകളില്‍ ചിലതെല്ലാം വിവരിക്കുന്നുണ്ടു.).

നിലവിലുള്ള അഞ്ചു നിര്‍ബ്ബന്ധ നമസ്കാരങ്ങളുടെ നിയമപരമായ സമയനിര്‍ണ്ണയമല്ല ഈ വചനങ്ങളുടെ ഉദ്ദേശ്യം. എങ്കിലും അതിനാസ്പദമായ ഒരടിസ്ഥാനം ഈ വചനങ്ങളില്‍ അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു താനും. പകലിന്‍റെ തുടക്കം ഇസ്‌ലാമിക ദൃഷ്ട്യാ പ്രഭാതം മുതല്‍ക്കാണുള്ളതു. ഉച്ചവരെയുള്ള സമയം ‘രാവിലെ’യിലും, ഉച്ചമുതല്‍ സന്ധ്യവരെയുള്ള സമയം ‘വൈകുന്നേര’ത്തിലും ഉള്‍പ്പെടുന്നു. അപ്പോള്‍, സുബ്ഹ് നമസ്കാരം പകലിന്‍റെ ആദ്യത്തിലും, അസര്‍ നമസ്കാരം അതിന്‍റെ അന്ത്യത്തിലുമാണുള്ളത്. മഗ്രിബും, ഇശായുമാകട്ടെ, പകലിനോടടുത്തു നില്‍ക്കുന്ന രാത്രിവേളയിലും. ളുഹ്റിന്‍റെ സമയം ഉച്ചക്കു ശേഷമായതുകൊണ്ടു അതു വൈകുന്നേരത്തില്‍ ഉള്‍പ്പെടുത്താം. സൂറത്തു – റൂമിലെ ആയത്തില്‍, രാവിലെയും, വൈകുന്നേരവും, സായാഹ്നത്തിലും, മദ്ധ്യാഹ്നത്തിലും എന്നു കൂടി പറഞ്ഞിട്ടുള്ളതും സ്മരണീയമാകുന്നു. (റൂം: 17,18).

ക്ഷമയെക്കുറിച്ചുള്ള കല്‍പന ഏതെങ്കിലും ഒരു പ്രത്യേക വിഷയത്തിലുള്ള ക്ഷമയെ മാത്രം ഉദ്ദേശിച്ചു കൊണ്ടുള്ളതല്ല. വിശാലാര്‍ത്ഥത്തിലുള്ള ഒരു പൊതു കല്‍പനയാണതു. അല്ലാഹുവിന്‍റെ നിയമ നിര്‍ദ്ദേശങ്ങളും, വിധിവിലക്കുകളും പാലിക്കുന്നതില്‍ അനുഭവപ്പെടുന്ന എല്ലാ വിഷമങ്ങളിലും, ശത്രുക്കള്‍ മൂലമോ, മറ്റുതരത്തിലുള്ള കാരണങ്ങളാലോ ഉണ്ടായിത്തീരുന്ന എല്ലാ കഷ്ടനഷ്ടങ്ങളിലും ക്ഷമ കൈക്കൊള്ളേണ്ടതുണ്ട്.

…. إِنَّ الْحَسَنَاتِ (നിശ്ചയമായും നന്‍മകള്‍ തിന്‍മകളെ പോക്കിക്കളയുന്നു) എന്ന വാക്യം വളരെ ശ്രദ്ധിക്കപ്പെടേണ്ടുന്ന ഒരു തത്വമാകുന്നു. നമസ്കാരം നിലനിറുത്തുവാന്‍ കല്‍പിച്ചതിനെത്തുടര്‍ന്നാണു ഈ തത്വം അല്ലാഹു ഓര്‍മ്മിപ്പിച്ചിരിക്കുന്നത്. അപ്പോള്‍, പുണ്യകര്‍മ്മങ്ങള്‍ പൊതുവിലും നമസ്കാരം പ്രത്യേകിച്ചും തിന്‍മകളെ അകറ്റിക്കളയുമെന്നു ഇതില്‍ നിന്നു മനസ്സിലാക്കാം. മനുഷ്യന്‍റെ പക്കല്‍ പാപവും പാകപ്പിഴവും വന്നു കൊണ്ടിരിക്കുമെന്നു അല്ലാഹുവിനറിയാമല്ലോ. എന്നാല്‍ തെറ്റുകുറ്റങ്ങള്‍ ചെയ്തുപോയതുകൊണ്ടു നിരാശപ്പെടേണ്ടതില്ല; കഴിയുന്നത്ര നന്‍മകള്‍ ചെയ്തുകൊണ്ടിരുന്നാല്‍ ആ തിന്‍മകളുടെ കുറ്റം നീങ്ങിപ്പോകും: അല്ലാഹു അതു പൊറുത്തുതരും എന്നാണു അല്ലാഹു ഉപദേശിക്കുന്നത്. നബി (സ്വ) അരുളിച്ചെയ്തിട്ടുള്ള ചില ഹദീസുകള്‍ ഇവിടെ ഓര്‍മ്മിക്കുന്നതു അവസരോചിതമായിരിക്കും:-

1. ‘നീ എവിടെയായിരുന്നാലും അല്ലാഹുവിനെ സൂക്ഷിച്ചുകൊള്ളുക. തിന്‍മയെത്തുടര്‍ന്ന്‍ നന്‍മ ചെയ്യുകയും ചെയ്യുക. എന്നാല്‍, അതു അതിനെ മായിച്ചുകളയും. ജനങ്ങളോടു നല്ല സ്വഭാവത്തില്‍ പെരുമാറുകയും ചെയ്യുക.’ (അ).   2. അഞ്ചു നമസ്കാരങ്ങള്‍, ഒരു ജുമുഅഃ അടുത്ത ജുമുഅഃ വരെ, ഒരു റമള്വാന്‍ അടുത്ത റമള്വാന്‍ വരെ, ഇവയെല്ലാം അതതിനിടയിലുള്ള പാപങ്ങളെ പൊറുപ്പിക്കുന്നവയാകുന്നു. മഹാപാപങ്ങള്‍ ഉപേക്ഷിക്കുന്നപക്ഷം.’ (മു).   3. ഇബ്നു മസ്ഊദ് (റ) പറയുന്നു: ഒരാള്‍ ഒരു (അന്യ) സ്ത്രീയെ ചുംബിച്ചു. അയാള്‍ നബി (സ്വ)യുടെ അടുക്കല്‍ വന്ന് ആ വിവരം അറിയിച്ചു. അപ്പോള്‍, …. وَأَقِمِ الصَّلَاةَ എന്നുള്ള (ഈ) വചനം അവതരിച്ചു. ആ പുരുഷന്‍ ചോദിച്ചു: ‘അല്ലാഹുവി ന്‍റെ റസൂലേ, ഇതു എനിക്കു (മാത്രമു)ള്ളതാണോ?’ നബി (സ്വ) പറഞ്ഞു: ‘എന്‍റെ സമുദായത്തിനു മുഴുവനുമുള്ളതാണ്. (ബു; മു; അ; തി; ന; ജ).  4. അല്‍പം ദീര്‍ഘമായ ഒരു നബി വചനത്തില്‍ ഇപ്രകാരം വന്നിരിക്കുന്നു. ‘നിശ്ചയമായും, തിന്‍മയായതിനെ തിന്‍മയായതുകൊണ്ടു അല്ലാഹു മായിച്ചു കളയുകയില്ല. എങ്കിലും തിന്‍മയെ നന്‍മകൊണ്ടു അവന്‍ മായിക്കും. ദുഷിച്ചതു ദുഷിച്ചതിനെ മായിക്കുകയില്ല.’ (അ).  5. റസൂല്‍ (സ്വ) ചെയ്തു വന്നിരുന്നതുപോലെ വുള്വു ചെയ്തു കാണിച്ചശേഷം ഉസ്മാന്‍ (റ) ഇപ്രകാരം പറയുകയുണ്ടായി: റസൂല്‍ (സ്വ) ഇപ്രകാരം വുള്വു ചെയ്തുകൊണ്ടു ഇങ്ങിനെ പറഞ്ഞിരിക്കുന്നു: ഞാന്‍ ഈ ചെയ്ത പ്രകാരം വുള്വു ചെയ്തു ആരെങ്കിലും തന്‍റെ സ്വന്തത്തോടു ഒന്നും സംസാരിക്കാതെ (ഏകാഗ്രതയോടെ) രണ്ടു റക്അത്ത് (സുന്നത്തു) നമസ്കരിക്കുന്നപക്ഷം മുന്‍ ചെയ്ത പാപങ്ങള്‍ പൊറുക്കപ്പെടുന്നതാണ്.’ (ബു; മു).

നന്‍മകള്‍ മൂലം തിന്‍മകള്‍ പൊറുക്കപ്പെടുമെന്നു പറഞ്ഞതു മഹാപാപങ്ങളല്ലാത്ത തിന്‍മകളെ ഉദ്ദേശിച്ചാണെന്നു മേല്‍ ഉദ്ധരിച്ച ഹദീസുകളില്‍നിന്നു വ്യക്തമാണ്. അതുകൊണ്ടാണ്, ചെറുപാപങ്ങള്‍ മാത്രമാണു സല്‍ക്കര്‍മ്മങ്ങള്‍ മൂലം പൊറുക്കപ്പെടുകയെന്നും, വലിയ പാപങ്ങളില്‍ പ്രത്യേകം പശ്ചാത്താപം (തൗബഃ) തന്നെ വേണമെന്നും പല മഹാന്‍മാരും പറഞ്ഞു കാണുന്നതും.

മുമ്പു വിവരിച്ച പ്രകാരം പല രാജ്യങ്ങളിലെയും ജനങ്ങളെ നശിപ്പിക്കുമാറുള്ള പൊതു ശിക്ഷകള്‍ ബാധിക്കുവാനുള്ള കാരണം ചൂണ്ടിക്കാട്ടുകയാണു. സാരം ഇങ്ങിനെ മനസ്സിലാക്കാം: ശിക്ഷക്കു വിധേയരായ ആ തലമുറകളൊക്കെ നാട്ടില്‍ കുഴപ്പവും അക്രമവും ഉണ്ടാകുന്നതു തടയുമാറുള്ള നല്ല പാരമ്പര്യം – അഥവാ അതിനുള്ള വിവേക ബുദ്ധിയും തന്‍റേടവും – ഉള്ളവരായിരുന്നില്ല. അതാണവരൊക്കെ നാശത്തിനു വിധേയരാകുവാന്‍ കാരണം. വളരെ കുറഞ്ഞ ആളുകള്‍ അങ്ങിനെയുള്ളവര്‍ ഉണ്ടായിരുന്നതു ശരിയാണു. ഓരോ ജനതയും നശിപ്പിക്കപ്പെടുമ്പോള്‍, പ്രവാചകന്‍മാരൊന്നിച്ചു രക്ഷപ്പെടുത്തപ്പെട്ടിട്ടുള്ള ചുരുക്കം ചില സത്യവിശ്വാസികളായിരുന്നു അത്. അവര്‍ എണ്ണത്തിലെന്ന പോലെ ശക്തിയിലും സ്വാധീനത്തിലും ക്ഷയിച്ചവരായിരിക്കുമല്ലോ. നേരെമറിച്ചു അക്രമത്തിന്‍റെയും കുഴപ്പത്തിന്‍റെയും ആള്‍ക്കാരാകട്ടെ, ബഹുഭൂരിപക്ഷമുള്ളവരും, പ്രതാപവും ശക്തിയുമുള്ളവരുമായിരിക്കും. അവര്‍ തങ്ങളുടെ സുഖാഡംബരങ്ങളിലും, ക്ഷേമൈശ്വര്യങ്ങളിലും ലയിച്ചു പോയിരിക്കയും ചെയ്യും. അങ്ങനെ, നാട്ടില്‍ നന്‍മയും നെറിയും വരുത്തന്നതിനു പകരം തിന്‍മയും അക്രമവുമായിരിക്കും അവര്‍ പരത്തുക. ഇങ്ങിനെയാണവര്‍ ശിക്ഷക്കു പാത്രമായിത്തീരുന്നത്. ഇതാണ് ആദ്യത്തെ വചനത്തിലടങ്ങിയ ആശയം.

രണ്ടാമത്തെ വചനത്തിന്‍റെ സാരം ഇപ്രകാരമാണു: രാജ്യക്കാര്‍ പൊതുവെ നന്മയും നെറിയും പാലിക്കുന്നവരായിരിക്കുമ്പോള്‍ അവരില്‍ നിന്നു വല്ല അക്രമവും – ശിര്‍ക്കോ മറ്റോ – ഉണ്ടായാല്‍ തന്നെയും അല്ലാഹു രാജ്യക്കാരെ ഒന്നാകെ നശിപ്പിക്കുകയില്ല. രാജ്യക്കാര്‍ കുഴപ്പത്തിലും അക്രമങ്ങളിലും അതിരുകവിയുമ്പോഴല്ലാതെ അവരെ ശിക്ഷിക്കുന്നതു അല്ലാഹുവിന്‍റെ നടപടിച്ചട്ടങ്ങളില്‍പ്പെട്ടതുമല്ല.

ഈ വചനങ്ങളിലടങ്ങിയ ആശയങ്ങള്‍ ഇങ്ങിനെ മനസ്സിലാക്കാം: (1). മനുഷ്യവര്‍ഗ്ഗം മുഴുവനും എല്ലാ കാലത്തും ഒരേ വിശ്വാസാദ൪ശങ്ങളും നടപടിക്രമങ്ങളും സ്വീകരിച്ചുവരുന്ന ഒരേ സമുദായമായിരിക്കുവാനാണു അല്ലാഹു ഉദ്ദേശിച്ചിരുന്നതെങ്കില്‍, അതങ്ങിനെത്തന്നെ ആകുമായിരുന്നു. പക്ഷേ, അങ്ങിനെ അവന്‍ ഉദ്ദേശിച്ചിട്ടില്ല. അതുകൊണ്ടാണവര്‍ പല തരക്കാരും വിഭാഗക്കാരുമായിത്തീര്‍ന്നത്.  أُمَّةً وَاحِدَةً (ഒരേ സമുദായം) എന്നതുകൊണ്ടു ഇവിടെ വിവക്ഷ സന്‍മാര്‍ഗ്ഗത്തില്‍ നില കൊള്ളുന്ന സമുദായം (امة هداية) എന്നായിരിക്കുവാനാണു കൂടുതല്‍ സാധ്യത. കാരണം, ‘നിന്‍റെ റബ്ബു ഉദ്ദേശിച്ചിരുന്നുവെങ്കില്‍ ഭൂമിയിലുള്ളവര്‍ മുഴുവനും വിശ്വസിക്കുമായിരുന്നു’ (യൂനുസ് : 99) എന്നും, ‘നാം ഉദ്ദേശിച്ചിരുന്നുവെങ്കില്‍ എല്ലാ ഓരോ ദേഹത്തിനും – അഥവാ ആള്‍ക്കും – അതിന്‍റെ നേര്‍മാര്‍ഗ്ഗം നാം നല്‍കുമായിരുന്നു’ (സജദഃ 13) എന്നും ‘അല്ലാഹു ഉദ്ദേശിച്ചിരുന്നെങ്കില്‍ അവന്‍ അവരെ – മനുഷ്യരെ – നേര്‍മ്മാര്‍ഗ്ഗത്തില്‍ ഒരുമിച്ചുകൂട്ടുമായിരുന്നു’. (അന്‍ആം 35, 149) എന്നും അല്ലാഹു പ്രസ്താവിച്ചിരിക്കുന്നു. ചില വ്യാഖ്യാതാക്കള്‍ ഇതിനു വിവക്ഷ നല്‍കുന്നതു ദുര്‍മ്മാര്‍ഗ്ഗത്തില്‍ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന സമുദായം (امة ضلالة) എന്നത്രെ. ഇവര്‍ക്കും ചില ന്യായങ്ങള്‍ ഇല്ലാതില്ല. രണ്ടായാലും അല്ലാഹു അങ്ങിനെ ഉദ്ദേശിച്ചിട്ടില്ലെന്നും, മനുഷ്യര്‍ ഈ രണ്ടില്‍ ഏതെങ്കിലും ഒര൪ത്ഥത്തില്‍ ഏക സമുദായമല്ലെന്നും തീര്‍ച്ച തന്നെ. (സൂ: ശൂറാ 8ന്‍റെ വ്യാഖ്യാനത്തില്‍ ഇതു സംബന്ധിച്ചു വിവരിച്ചതു നോക്കുക) ഏതായാലും – ചില ആളുകള്‍ പറയുന്നതുപോലെ – അല്ലാഹു ഉദ്ദേശിച്ചെങ്കില്‍ നിങ്ങളെ പക്ഷിമൃഗാദികളെപ്പോലെ ഒരേ പ്രാകൃതജീവിതം നയിക്കുന്നവരാക്കുമായിരുന്നുവെന്നല്ല അല്ലാഹു പറഞ്ഞതിന്‍റെ താല്‍പര്യം. മനുഷ്യന്‍ ഒരേ സമുദായമല്ലെങ്കില്‍, പിന്നെ അവരുടെ സ്ഥിതിയെന്താണ്? അതാണ്‌ അടുത്ത വാക്യത്തിലുള്ളത്.

(2). മനുഷ്യര്‍ ഭിന്നാഭിപ്രായക്കാരായിക്കൊണ്ടിരിക്കുകയാണ്. അഥവാ, ഭിന്നമായ വിശ്വാസാദര്‍ശങ്ങളും, ആചാര നടപടികളും സ്വീകരിച്ചു കൊണ്ടു പല മതക്കാരും സമുദായക്കാരുമായിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്നു. ഈ ഭിന്നിപ്പു മനുഷ്യാരംഭം തൊട്ടു തന്നെ ഉണ്ടായതല്ല. തുടക്കത്തില്‍, എല്ലാവരും ഒരേ സമുദായക്കാരായിത്തന്നെ ഇരുന്നിരുന്നു. 2: 213ലും, 10: 19ലും കാണാവുന്നതുപോലെ, പിന്നീടു കാലക്രമത്തില്‍ ഭിന്ന സമുദായങ്ങളായി മാറുകയാണുണ്ടായത്. സത്യത്തിന്‍റെ മാര്‍ഗ്ഗം ഒന്നുമാത്രവും, അസത്യത്തിന്‍റെ മാര്‍ഗ്ഗങ്ങള്‍ പലതുമാക കൊണ്ടു ഈ ഭിന്നകക്ഷികളില്‍ ഒന്നുമാത്രം ശരിയായ കക്ഷിയും മറ്റുള്ളതെല്ലാം തെറ്റായ കക്ഷിയും ആയിരിക്കുവാനേ നിവൃത്തിയുള്ളു. അതെ, അല്ലാഹുവിന്‍റെ പ്രവാചകന്‍മാരും ദിവ്യ ദൗത്യങ്ങളും മുഖേന അല്ലാഹു അതതു കാലങ്ങളില്‍ മനുഷ്യര്‍ക്ക് നല്‍കുന്ന മാര്‍ഗ്ഗം ഏതോ അതു സ്വീകരിച്ചവര്‍ മാത്രമായിരിക്കും നേര്‍മാര്‍ഗ്ഗത്തിന്‍റെ ഏക കക്ഷി. അതിനെതിരെ ഭിന്നിച്ചവരെല്ലാം പിഴച്ച കക്ഷികളും. ‘വേദക്കാര്‍ എഴുപത്തി രണ്ടു കക്ഷികളായി പിരിഞ്ഞു; എന്‍റെ സമുദായം എഴുപത്തി മൂന്നു കക്ഷികളായി പിരിയും; അവരില്‍ ഒന്നു മാത്രമായിരിക്കും രക്ഷപ്പെട്ട കക്ഷി; ഞാനും എന്‍റെ സഹാബികളും സ്വീകരിച്ച മാര്‍ഗ്ഗം സ്വീകരിക്കുന്നവരാണു അവര്‍’ എന്നു ഹദീസുകളില്‍ വന്നിട്ടുള്ളതും ആ ഏകകക്ഷിയെയാണു ചൂണ്ടിക്കാട്ടുന്നത്. ഇതേ കക്ഷിയെ ഉദ്ദേശിച്ചു തന്നെയാണു  إِلَّا مَن رَّحِمَ رَبُّكَ (നിന്‍റെ റബ്ബു കരുണ ചെയ്തവരൊഴികെ) എന്നു അല്ലാഹു പറയുന്നതും.

(3). അല്ലാഹു കരുണ ചെയ്തവരൊഴിച്ചു മറ്റുള്ളവരെല്ലാം ഭിന്നിച്ചു കൊണ്ടിരിക്കുന്നവരാണെന്നു പറഞ്ഞശേഷം, അതിനുവേണ്ടിയാണു അവരെ സൃഷ്ടിച്ചിരിക്കുന്നതും (وَلِذَٰلِكَ خَلَقَهُمْ) എന്നു പറഞ്ഞിരിക്കുന്നു. ഇതില്‍ അതിന്നുവേണ്ടി (لِذَٰلِكَ) എന്ന സൂചനാനാമം ഏതിനെ ഉദ്ദേശിച്ചാണെന്നുള്ളതില്‍ ഖുര്‍ആന്‍ വ്യാഖ്യാതാക്കള്‍ക്കിടയില്‍ വ്യത്യസ്തമായ അഭിപ്രായങ്ങളുള്ളതു കൊണ്ടു ആ വാക്യം രണ്ടുമൂന്നു പ്രകാരത്തില്‍ വ്യാഖ്യാനിക്കപ്പെടുന്നു. അല്ലാഹുവിന്‍റെ കാരുണ്യത്തിനുവേണ്ടിയാണ് അവരെ സൃഷ്ടിച്ചിരിക്കുന്നത്. എങ്കിലും അധികമാളുകളും ഭിന്നിപ്പു നിമിത്തം കാരുണ്യത്തിനര്‍ഹരല്ലാതാവുകയാണ് ഉണ്ടായത് എന്നാണു ഒരു വ്യാഖ്യാനം. മുജാഹിദു, ള്വാഹ്ഹാക്, ഖത്താദഃ (റ) മുതലായവരുടെ വ്യാഖ്യാനമാണിത്.  ‘എന്നെ ആരാധിക്കുവാന്‍ വേണ്ടിയല്ലാതെ ജിന്നുകളെയും മനുഷ്യരെയും ഞാന്‍ സൃഷ്ടിച്ചിട്ടില്ല’  ( وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ :الذاريات: ٥٦) എന്നു അല്ലാഹു പറഞ്ഞിരിക്കുന്നുവല്ലോ. എന്നിട്ടും പലരും അവനെ ആരാധിക്കുന്നില്ല. പലരും അവനോടൊപ്പം മറ്റു ചിലതിനെയും ആരാധിക്കുന്നു. അതുപോലെയുള്ള ഒരു വാക്യമാണിതും എന്നാണവര്‍ പറയുന്നത്. ഭിന്നിപ്പിനും കാരുണ്യത്തിനും വേണ്ടി – അഥവാ ഭിന്നിക്കാതെ കാരുണ്യത്തിന൪ഹമായിത്തീരുകയും, ഭിന്നിച്ചു കാരുണ്യത്തിനര്‍ഹരല്ലാതായിത്തീരുകയും ചെയ്യുന്ന രണ്ടു തരക്കാര്‍ ഉണ്ടായിത്തീരുവാന്‍ വേണ്ടി – യാണു മനുഷ്യരെ സൃഷ്ടിച്ചിരിക്കുന്നതു എന്നത്രെ രണ്ടാമത്തെ വ്യാഖ്യാനം. ഇബ്നുജരീര്‍ (റ) മുതലായ ചിലര്‍ ഈ വ്യാഖ്യാനത്തിനാണ് മുന്‍ഗണന നല്‍കിയിരിക്കുന്നത്. സ്വര്‍ഗ്ഗാവകാശികളായ സന്‍മാര്‍ഗ്ഗികളും, നരകാവകാശികളായ ദുര്‍മ്മാര്‍ഗ്ഗികളും ഉണ്ടാകുമെന്നു അല്ലാഹുവിനു മുമ്പേ അറിയാവുന്നതും അതവന്‍റെ മുന്നേയുള്ള വിധി നിശ്ചയങ്ങളില്‍ പെട്ടതുമാണല്ലോ എന്നുള്ളതാണു ഇതിനാധാരം.

കൂടുതല്‍ വ്യക്തമായി തോന്നുന്നതും, അധിക വ്യാഖ്യാതാക്കളും സ്വീകരിച്ചു വരുന്നതുമായ മൂന്നാമത്തെ അഭിപ്രായം ഭിന്നാഭിപ്രായത്തിനു വേണ്ടി മനുഷ്യരെ സൃഷ്ടിച്ചിരിക്കുന്നുവെന്നാകുന്നു. മനുഷ്യരെ സൃഷ്‌ടിച്ചതിന്‍റെ ലക്ഷ്യവും യുക്തിയും ഭിന്നിപ്പാണെന്നല്ല ഇതിന്‍റെ അര്‍ത്ഥം. മനുഷ്യരുടെ കലാശം ഭിന്നിപ്പിലാണു എത്തിച്ചേരുന്നതു എന്നത്രെ അര്‍ത്ഥം. അഥവാ ഒരാള്‍ ഒരു വഴിക്കുപോകുമ്പോള്‍ വഴിമദ്ധ്യെയുള്ള ഒരു കിണറ്റില്‍ വീണു മരണപ്പെട്ടാല്‍, ‘അവന്‍ മരിക്കുവാനാണ് ആ വഴിക്കുപോയതു’ എന്നു പറയാറുള്ളതുപോലെ ഒരു പ്രയോഗമാണിതു എന്നു സാരം. (*). മലക്കുകളെപ്പോലെ നന്‍മ മാത്രം ചെയ്‌വാന്‍ സാധിക്കുമാറുള്ള ശുദ്ധപ്രകൃതിയോടെയല്ല, മനുഷ്യരെ അല്ലാഹു സൃഷ്ടിച്ചിരിക്കുന്നതു. നന്‍മയും തിന്‍മയും തിരിച്ചറിയുവാനുള്ള വിവേചന ബുദ്ധിയും, അതിനാവശ്യമായ മാര്‍ഗ്ഗനിര്‍ദ്ദേശങ്ങളും, അതോടൊപ്പം തന്നെ അവയില്‍ ഇഷ്ടമുള്ളതു സ്വീകരിക്കുവാനുള്ള ഇച്ഛാസ്വാതന്ത്ര്യവും നല്‍കിക്കൊണ്ടാണു മനുഷ്യരെ സൃഷ്ടിച്ചിരിക്കുന്നത്. വാസന, വീക്ഷണം, ചിന്താഗതി ആദിയായ കാര്യങ്ങളിലെല്ലാം മനുഷ്യര്‍ ഒരേ തരക്കാരല്ല. വ്യത്യസ്ത സ്വഭാവക്കാരാകുന്നു. തങ്ങള്‍ക്കു ലഭിച്ച ഇച്ഛാ സ്വാതന്ത്ര്യം ഉപയോഗപ്പെടുത്തി നല്ല മാര്‍ഗ്ഗം സ്വീകരിക്കുന്ന വിശുദ്ധന്‍മാരും അതില്‍ നിന്നു ഭിന്നിച്ച്‌ ചീത്തമാര്‍ഗ്ഗങ്ങള്‍ സ്വീകരിക്കുന്ന അശുദ്ധന്‍മാരും തമ്മില്‍ വേര്‍തിരിക്കുവാ൯ വേണ്ടിയാണു മനുഷ്യനു ഈ പ്രകൃതിവിശേഷം അല്ലാഹു നല്‍കിയിരിക്കുന്നത്. (لِيَمِيزَ اللَّهُ الْخَبِيثَ مِنَ الطَّيِّبِ) ഈ യാഥാര്‍ത്ഥ്യമാണ് ഈ വ്യഖ്യാന പ്രകാരം ഈ ചെറുവാക്യത്തില്‍ അടങ്ങിയിരിക്കുന്നത്. മേലുദ്ധരിച്ച രണ്ടു അഭിപ്രായങ്ങളും പരിശോധിച്ചാല്‍ അവയും അവസാനം ചെന്നെത്തുന്നതും ഈ യാഥാര്‍ത്ഥ്യത്തിലേക്കു തന്നെയാണെന്നു കാണാം. അടുത്ത വാക്യവും, താഴെ കാണുന്ന ഉദ്ധരണികളും ഈ വ്യാഖ്യാനത്തിനു കൂടുതല്‍ വ്യക്തതയും ബലവും നല്‍കുകയും ചെയ്യുന്നു.

(*).يعني ان اللام في ولذلك الغاية لا التعليلها

(4). ജിന്നുകളെയും മനുഷ്യരെയും കൊണ്ടു നരകത്തെ നിറക്കുന്നതാണെന്നും അല്ലാഹു മുമ്പേ നിശ്ചയിച്ചു വെച്ചിരിക്കുന്നു. ആ നിശ്ചയം ഇതു മുഖേന – അതെ, ഭിന്നിപ്പു മുഖേന – മനുഷ്യരെ സംബന്ധിച്ചു പൂര്‍ത്തിയായിക്കഴിഞ്ഞിരിക്കുന്നുവെന്നാണു അവസാനം പറഞ്ഞതിന്‍റെ സാരം. മേല്‍ ചൂണ്ടിക്കാട്ടിയ പ്രകൃതി വിശേഷതയോടെ സൃഷ്ടിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നതു കൊണ്ടു മനുഷ്യരില്‍ നല്ലവരും ദുഷിച്ചവരും ഉണ്ടായിത്തീരുകയും, അങ്ങനെ സ്വര്‍ഗ്ഗത്തിനും നരകത്തിനും അര്‍ഹരായ രണ്ടു തരം ആള്‍ക്കാര്‍ അവരില്‍നിന്നു ഉരുത്തിരിയുകയും ചെയ്യുക അനിവാര്യമാണല്ലോ. ആദം (അ) നബിക്കു സുജൂദു ചെയ്‌വാന്‍ വിസമ്മതിച്ചതിനെത്തുടര്‍ന്നു അദ്ദേഹത്തിന്‍റെ സന്തതികളെ ഞാന്‍ വഴിപിഴപ്പിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുമെന്നു ഇബ്ലീസ് പറഞ്ഞപ്പോള്‍, നിങ്ങളെക്കൊണ്ടു ഞാന്‍ നരകത്തെ നിറക്കുമെന്നു അല്ലാഹു അന്നേ പറഞ്ഞു കഴിഞ്ഞതാണ്. (7:18; 38:85) അപ്പോള്‍, കാരുണ്യത്തിന്‍റെ മാര്‍ഗ്ഗത്തില്‍നിന്നു പിഴച്ചുപോകുവാന്‍ കാരണം ഇബ്ലീസിന്‍റെ ദുഷ്പ്രേരണകള്‍ക്കു വഴങ്ങലാണെന്നു ഇതില്‍ നിന്നു വ്യക്തമായി. ദുര്‍മ്മാര്‍ഗ്ഗികളെക്കൊണ്ടു നരകത്തെ നിറക്കുന്നതുപോലെ, സ്വര്‍ഗ്ഗത്തെ സന്‍മാര്‍ഗ്ഗികളെക്കൊണ്ടും നിറക്കുമെന്നും നബി വചനങ്ങളില്‍ വന്നിരിക്കുന്നു.

فِي هَـٰذِهِ (ഇതിലൂടെ) എന്നു പറഞ്ഞതിന്‍റെ ഉദ്ദേശ്യം ഈ സൂറത്തിലൂടെ എന്നും, ഈ വൃത്താന്തങ്ങളിലൂടെ എന്നും, ആകാവുന്നതാണ്. രണ്ടായാലും ആശയം വ്യക്തമാണല്ലോ. നബി (സ്വ) തിരുമേനിക്കു മനോദൃഢതയും സ്ഥൈര്യവും നല്‍കുവാനാവശ്യമായ എല്ലാ യഥാര്‍ത്ഥ വിവരങ്ങളും ഇതുവഴി നല്‍കിയിട്ടുണ്ട്. സത്യവിശ്വാസികള്‍ക്കു വേണ്ട ഉപദേശങ്ങളും സ്മരണകളും അതിലുണ്ട്. അതിനു വേണ്ടിയാണു ഇതെല്ലാം വിവരിച്ചു തരുന്നത്. വിശ്വസിക്കുവാന്‍ തയ്യാറില്ലാത്തവര്‍ക്ക് ഇതൊന്നും പ്രയോജനപ്പെടുകയില്ല. അവര്‍ അവരുടെ ഇഷ്ടമനുസരിച്ചു നടന്നു കൊള്ളട്ടെ. അതിന്‍റെ ഫലം അവര്‍ കാത്തിരുന്നു കണ്ടുകൊള്ളട്ടെ എന്നിങ്ങിനെ നബി (സ്വ) യെ അല്ലാഹു ഉണര്‍ത്തുകയാണ്.

എല്ലാ അദൃശ്യ കാര്യങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള അറിവും, അവയുടെ കൈകാര്യങ്ങളും അല്ലാഹുവിനു മാത്രമാണുള്ളത്. സകല കാര്യങ്ങളുടെയും കലാശവും, തീരുമാനവും അവങ്കലേക്കുതന്നെ. എന്നിരിക്കെ, ആരാധിക്കപ്പെടുവാനും, കാര്യങ്ങള്‍ ഭരമേല്‍പിക്കപ്പെടുവാനും അര്‍ഹതയുള്ളവന്‍ അവനല്ലാതെ വേറെ ആരുമില്ല. അതുകൊണ്ടു അവനെത്തന്നെ ആരാധിക്കുകയും അവനില്‍തന്നെ ഭരമേല്‍പ്പിക്കുകയും വേണം. നിങ്ങളെ എന്തു ചെയ്യുന്നു. എങ്ങിനെ ചെയ്യുന്നു എന്നെല്ലാം അവന്‍ അറിഞ്ഞും ശ്രദ്ധിച്ചും വരുന്നുണ്ട് എന്ന് നിങ്ങള്‍ ഓര്‍മ്മിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കേണ്ടതാണു എന്നു സാരം.

تَوَكَّلْ (അല്ലാഹുവില്‍ ഭരമേല്‍പിക്കുക) എന്നു പറഞ്ഞതിന്‍റെ താല്‍പര്യം, ഏതൊരു കാര്യവും അവന്‍ വിധിച്ച പോലെ വരട്ടെ എന്നുവെച്ചു കൈയും കെട്ടി മൗനമായിരിക്കുക എന്നല്ല. കഴിവുള്ളതും ചെയ്യേണ്ടതുമെല്ലാം ചെയ്യുകയും, അതിനപ്പുറമുള്ളതു അവനില്‍ അര്‍പ്പിക്കുകയും ചെയ്യുക എന്നത്രെ. അല്ലാഹുവിനെമാത്രം ആരാധിച്ചും, അവനില്‍ മാത്രം കാര്യങ്ങള്‍ അര്‍പ്പിച്ചും വരുന്ന സജ്ജനങ്ങളായി ജീവിക്കുവാനും, മരിക്കുവാനും അല്ലാഹു നമ്മെ തുണക്കട്ടെ. ആമീന്‍.

اللهم لك الحمد ولك المنة والفضل

(كان الفراغ من تسويد تفسير هذه السورة الكريمة ظهر يوم الثلاثاء ١٢ جمادى الاخرى سنة ١٣٩٧ ه الموافق ٣١٥ ٧٧ م
والفراغ من تبيبضه بعد العشاء ليلة الخميس ١٠ ربيع الاول سنة ١٣٩٩ الموافق ٧ ٦٧٩ م)